Đó là chủ đề buổi tọa đàm diễn ra chiều ngày 2-12 tại Hà Nội, do Bộ Y tế tổ chức, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh và 30 năm ngày mất của GS Trần Hữu Tước.

Đó là phương châm mà PGS.TS Nguyễn Thị Vinh Hà – Trưởng Bộ môn Miễn dịch - Sinh lý bệnh, Đại học Y Hà Nội nhắc đến khi đề cập đến mối quan hệ giữa giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Gần 20 năm gắn bó với Viện Chăn nuôi, GS.TS Nguyễn Văn Thưởng có nhiều ký ức khó phai trong ông về công tác nghiên cứu khoa học và quản lý. Trong đó, phải kể đến hai dấu mốc quan trọng là kế hoạch “Đổi mới khoa học và kỹ thuật chăn nuôi” (1969-1979) và “Vận dụng ba mối liên hiệp phát triển nông nghiệp” (1979-1984) mà ông đã góp công xây dựng và thực hiện.

Với nữ Giáo sư hóa thực phẩm Nguyễn Thị Hiền, ngoại ngữ là chìa khóa khai mở thành công. Và hai cuốn giáo trình tiếng Anh cho ngành Công nghệ thực phẩm và Công nghệ sinh học là minh chứng cho sự khổ luyện ngoại ngữ của bà.

HVQY: Giáo sư Đinh Văn Thắng sinh ngày 04/02/1910 tại làng quê Cự Đà, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội) trong một gia đình nhà Nho có truyền thống hiếu học.

Với GS Lương Phương Hậu, mỗi công trình nghiên cứu ứng dụng là một đứa con mà ông mang nặng nỗi niềm lo âu, xen lẫn mừng vui khấp khởi. Những ngày thi công bến phao neo tại cảng dầu Nghi Hương (Nghệ An) là thời gian ông sống trong tâm trạng như thế.

“Ông nhà tôi mất đã lâu, gia đình chẳng còn giữ lại được bao nhiêu tài liệu ngoại trừ những bức thư và các sổ ghi chép của ông ấy…” Đó là nội dung cuộc điện thoại giữa bà Nguyễn Thị Quản, vợ của TS Chu Thường Dân với cán bộ Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.

'Nếu tôi không cưới nhà tôi ngay hôm ăn hỏi thì có thể chúng tôi không có cơ hội chung sống với nhau'.

HVQY: Vào những năm 1943 - 1944, khi đất nước ta còn dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật, Nguyễn Trinh Cơ đã là bác sĩ nội trú các bệnh viện ở Hà Nội. Ông luôn tích cực tham gia vào các phong trào yêu nước. Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ (12/1946), ông là một trong những người đầu tiên xây dựng ngành Quân y cách mạng Việt Nam.

Chỉ trong 5 năm học tập và nghiên cứu tại CHDC Đức, bằng sự nỗ lực không biết mệt mỏi của bản thân cộng với sự giúp đỡ của các thầy giáo, NCS Nguyễn Minh Tuyển đã hoàn thành xuất sắc 2 bản luận án. Điều này đối với ông là một thành công lớn, đặt nền móng vững chắc cho những nghiên cứu khoa học về sau.

Đó là lời tâm sự của nữ GS.TS Lê Thị Nguyệt Nga tại Lễ trao Quyết định chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư, ngày 18-11-2013, tại Hà Nội.

Đưa lũ thoát ra biển Tây, sử dụng nước ngọt trong mùa lũ để cải tạo đất phèn chua, các nhà khoa học đã làm nên điều kỳ diệu...

Lớp lớp các học trò trực hệ của GS Cao Xuân Huy thống nhất tôn vinh người thầy của mình là vị sư biểu. Chữ này lấy từ truyền thống phương đông: “Vi nhân sư biểu” là người thầy mẫu mực cho nhân quần; khi tôn vinh Khổng Tử, người ta gọi đó là “Vạn thế sư biểu”: người thầy mẫu mực của muôn đời.

Đến thăm gia đình GS.TS.NGND Phan Ngọc Liên trong dịp lễ hội của các Nhà giáo Việt Nam 20-11, chúng tôi như được gặp lại hình ảnh người thầy lớn của nhiều người thầy.

Đi học Trung cấp Nông lâm chỉ để thoát ly, nhưng rồi con đường học hành của Nguyễn Ngọc Lung lại tiếp tục với nhiều điều bất ngờ và ông là người duy nhất học hàm thụ Đại học được cử đi nghiên cứu sinh ở Liên Xô, năm 1977.

Ngày 18-11-2013, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đến thăm và chúc mừng GS.TSKH, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu nhân Ngày nhà giáo Việt Nam, 20-11. Trong không khí ấm cúng tại tư gia của Giáo sư, chúng tôi được nghe ông chia sẻ về 'người thầy' đặc biệt của mình- cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Năm 1955, từ Khoa Nội, Quân y viện 109, BS Nguyễn Xuân Huyên được chuyển sang công tác tại Bộ môn Nội, trường Đại học Y Dược khoa. Đó là một bất ngờ lớn nhưng cũng là may mắn đối với ông, bởi tại đây, ông có cơ hội được học tập và làm việc cùng với người thầy của ngành Nội khoa Việt Nam-GS Đặng Văn Chung.

Ngày 13-11-2013, tại khu tập thể G2 Trung Tự, quận Đống Đa, Hà Nội, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp nhận khối bản thảo khá đồ sộ của GS.TS Đường Hồng Dật.

Sáng ngày 18-11, tại số 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hội Nhà văn Việt Nam cùng gia đình đã tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm sinh nhà văn, Giáo sư Trương Tửu.

Sáng 18-11, Lễ công bố và trao quyết định chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư năm 2013 được tổ chức long trọng tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

Quan niệm về hành chính theo tư duy khoa học của GS Đoàn Trọng Truyến được các trợ lý của ông đánh giá rất cao khi họ nhìn lại sự phát triển của khoa học hành chính ở Việt Nam.

Nhớ lại sự kiện xã miền núi Minh Quang (huyện Ba Vì, Hà Tây) bừng sáng vào năm 1964, PGS.TS Nguyễn Duy Hạnh không giấu nổi tự hào về một quá trình từ lý thuyết được áp dụng để xây dựng trạm thủy điện ở một xã miền núi.

Nghĩ đến GS Hoàng Như Mai là nghĩ đến một trong số rất ít học giả cao niên, khả kính của giới nghiên cứu văn hóa, văn học nước ta hiện nay. Trong số ít ấy, ông là người nhiều tuổi nhất.

Đối với giới khoa học Địa chất hay nói rộng hơn, với giới khoa học Trái Đất Việt Nam, có lẽ danh xưng Thầy Nguyễn Văn Chiển không cần gắn thêm các danh hiệu và chức danh khác nữa, vì với chữ Thầy viết hoa, đối với họ đã thể hiện sự tôn kính hết mực của các thế hệ học trò đối với nhà địa chất đầu tiên của Việt Nam. Thầy chính là người mở đầu cho việc gây dựng nên nền giáo dục địa chất nước nhà, Thầy cũng là người sáng lập Hội Địa chất Việt Nam và Chủ tịch đầu tiên của Hội (nay là Tổng hội Địa chất Việt Nam).

Sau lễ trao Giải thưởng Kova ngày 3-11-2013, rất đông sinh viên đến chúc mừng GS.TS Nguyễn Đình Cống. Có lẽ, họ không biết rằng vị chủ nhân của công trình nghiên cứu khoa học ứng dụng ấy đã từng có một thời sinh viên cũng đầy gian khó.

Trong buổi làm việc với nghiên cứu viên ngày 8-11-2013, GS.TSKH Nguyễn Minh Tuyển đã kể về một ý tưởng mà ông tâm huyết, đề xuất cách đây đã hơn ba chục năm. Và cho đến bây giờ, ông vẫn đang cống hiến hết mình vì ý tưởng đã thành hiện thực đó - Trung tâm Công nghệ hóa học.

Các bệnh về thận ở trẻ em được BS Lê Nam Trà quan tâm nghiên cứu vào giữa những năm 60. Đó là tiền đề để ông bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ tại Đức năm 1973 và xây dựng Khoa Thận trẻ em tại Viện Bảo vệ sức khỏe trẻ em.

Ghi nhớ lời người thầy quá cố “người họa sĩ một ngày không cầm bút coi như bỏ nghề”, nên đã ngoài 80 tuổi, họa sĩ Nguyễn Thụ vẫn say mê vẽ, và chưa một ngày bỏ niềm đam mê với tranh lụa.

Với GS.TSKH Nguyễn Đình Triệu, Khoa Hóa, trường Đại học Tổng hợp (nay là trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) như là mái nhà thứ hai của ông. Ở nơi đó, ông đã trưởng thành và phát huy hết khả năng của mình trong vai trò một người thầy.

“Bên tôi luôn có một người thầy lớn”

Ông Thái Nguyễn Huệ Chí – con trai của GS.TSKH Thái Văn Trừng chia sẻ như vậy trong buổi làm việc với nghiên cứu viên Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đầu tháng 11 vừa qua.

Sáng 2-11-2013, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (TTDS) đã làm lễ tiếp nhận bộ sưu tập tư liệu liệu hiện vật cá nhân của GS.TS.NGND Nguyễn Văn Chiển tại trụ sở Trung tâm - số 26, phố Nghĩa Dũng, Hà Nội.

Từng trăn trở với việc xã hội chưa quan tâm đến lưu trữ cá nhân, trong đó có bảo tồn và phát huy di sản nhà khoa học, PGS.TS Nguyễn Văn Huy đã biến một ý tưởng mà nhiều người cho là “điên rồ” thành một công việc có ý nghĩa, tạo ra một “cuộc cách mạng nhỏ” trong nhận thức về di sản và việc bảo tồn, phát huy di sản ở Việt Nam.

Ngày 2-11, tại Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã tổ chức trọng thể “Lễ tiếp nhận bộ sưu tập tư liệu hiện vật của cố GS.TS.NGND Nguyễn Văn Chiển với sự tham dự của nhiều đại biểu là đồng nghiệp, học trò và đại diện ĐHQG Hà Nội, Viện Hàn lâm KH&CN VN.

GS.TS.NGƯT Nguyễn Đình Cống nhận Giải thưởng Kova năm 2013.

Sáng 3-11-2013, tại Trung tâm Phụ nữ và Phát triển (số 20, đường Thụy Khuê, quận Tây Hồ, Hà Nội) đã diễn ra buổi lễ trao tặng Giải thưởng Kova lần thứ 11. GS.TS Nguyễn Đình Cống - một trong 7 cá nhân được trao tặng Giải thưởng Kova về khoa học công nghệ năm 2013 với đề tài: “Nghiên cứu phương pháp tính toán cột bê tông cốt thép tiết diện chữ nhật, chịu nén lệch tâm xiên theo tiêu chuẩn Việt Nam”. Ông là nhà khoa học mà Trung tâm Di sản các nhà Khoa học Việt Nam đã và đang nghiên cứu.

Hướng tới Kỷ niệm 94 năm ngày sinh của cố GS.TS.NGND Nguyễn Văn Chiển (4/11/1919 - 4/11/2013), ngày 2-11-2013, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam long trọng tổ chức Lễ tiếp nhận Bộ sưu tập tài liệu, hiện vật của cố Giáo sư. Xin giới thiệu toàn văn Bài phát biểu của PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc chuyên môn của Trung tâm trong buổi lễ.

“Di sản của Giáo sư Nguyễn Văn Chiển để lại có nhiều giá trị về khoa học”. Đó là nhận định của chuyên gia lưu trữ - ông Ngô Thiếu Hiệu – nguyên Giám đốc Trung tâm lưu trữ Quốc gia I tại Lễ tiếp nhận khối tài liệu hiện vật do gia đình Giáo sư Nguyễn Văn Chiển trao tặng Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam, ngày 2-11-2013.

Trong không khí trang trọng và ấm cúng, sáng 2-11-2013, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam long trọng tổ chức Lễ tiếp nhận khối tư liệu hiện vật của GS.TS.NGND Nguyễn Văn Chiển (1919-2013) do gia đình trao tặng Trung tâm. Tham dự buổi lễ có các đồng nghiệp, học trò, đại diện một số cơ quan, trường Đại học. Trung tâm xin giới thiệu bài phát biểu của GS.TS Nguyễn Lân Dũng - Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam tại buổi lễ.

Học giỏi môn văn, luôn coi Solokhov là thần tượng, từng ước mơ trở thành kỹ sư cơ khí nông nghiệp để vừa làm nông trang, vừa viết văn, nhưng cuối cùng ông lại đến với ngành Cầu – Đường để rồi gắn bó với những con đường ... Ông là GS.TS Vũ Đình Phụng – nguyên Trưởng Bộ môn Đường ô tô – Đường đô thị, Đại học Xây dựng.

Trong ngôi nhà bên đường Tăng Bạt Hổ (Hà Nội) rợp bóng cây, nơi GS. Hoàng Minh Giám từng sống và làm việc nhiều năm, vẫn còn in đậm bóng dáng nhà văn hóa- ngoại giao tên tuổi qua từng kỷ vật thân thương, câu chuyện của tôi với chị Hoàng Vĩnh Hạnh, con gái út của ông, nhắc nhiều đến ông bằng cả niềm yêu thương và kính trọng. Mai là sinh nhật lần thứ 109 của ông, cũng là lần thứ 18 ông vắng mặt trong sinh nhật mình.

Nhân dịp Bộ KH&CN quyết định thành lập Giải thưởng Tạ Quang Bửu, Tia Sáng xin đăng lại một số bài viết, cảm nghĩ về ông.

Chiếc balô trên vai và nụ cười cởi mở, thân thiện là cảm nhận của không ít người đã từng tiếp xúc, làm việc với PGS.TS Nguyễn Văn Huy – một nhà Dân tộc học, Bảo tàng học nổi tiếng, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Chuyến bay vũ trụ Việt Nam- Liên Xô được thực hiện thành công vào năm 1980, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đã trở thành một sự kiện lịch sử không thể nào quên trong cuộc đời làm khoa học của GS.TSKH, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu.

Trong buổi làm việc ngày 29-10-2013, GS.TSKH Nguyễn Văn Xuyến đã chia sẻ với cán bộ Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam những dự định khoa học của bản thân cũng như những suy nghĩ chân thành về công việc Trung tâm đang làm.

Ngày 18-10 vừa qua, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam trân trọng đón GS.TSKH Phạm Minh Hạc đến tham quan Trụ sở mới của Trung tâm tại số 26 phố Nghĩa Dũng, Ba Đình, Hà Nội.

Chiều 24-9, Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã có buổi tham quan Nhà lưu niệm Đại tướng Nguyễn Chí Thanh tại 47A Phan Đình Phùng, Hà Nội. Đây cũng là một hoạt động chuyên môn của cán bộ Trung tâm.

Chúng tôi lại được gặp Giáo sư, vẫn với phong thái của một nhà hiền triết, trong một ngày rất đặc biệt – sinh nhật lần thứ 99 của cụ. Cụ là GS. AHLĐ Vũ Khiêu – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Xã hội (nay là Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).

Trong buổi làm việc đầu tiên với Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam vào ngày 17-9-2013 vừa qua, Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu khiêm tốn cho rằng ông gặp nhiều may mắn trong cuộc đời làm khoa học do được nhiều người giúp đỡ.